Ngày cuối năm 2023, ứng dụng thanh toán di động Alipay của Ant Group, thuộc Alibaba, được Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc chấp thuận về phương án tái cơ cấu, không có người kiểm soát. SCMP nhận định điều này đã chấm dứt triều đại của Jack Ma khi quyền biểu quyết của ông giảm từ 53,46% xuống 6,21%.
“Chỉ có Jack Ma của thời đại chứ không còn thời đại của Jack Ma”, blogger công nghệ Hai Zhou bình luận trên Weibo sau khi thông tin trên được công bố. Theo FT, việc Jack Ma từ bỏ Ant Group là một phần nhỏ cho thấy cuộc khủng hoảng bên trong Alibaba đang diễn ra thế nào.
Hai ngày trước khi tỷ phú Trung Quốc mất quyền kiểm soát tại Alipay, Alibaba bị xử thua trong vụ kiện của đối thủ JD.com. Alibaba bị tòa án Bắc Kinh phạt một tỷ nhân dân tệ (104,7 triệu USD) với lý do lạm dụng sự thống trị thị trường, tham gia vào hoạt động độc quyền.
Business Insider cho biết Alibaba từng là câu trả lời của Trung Quốc trước các tập đoàn công nghệ ở Thung lũng Silicon. Nhưng giờ đây, công ty đang mất dần vị thế dẫn đầu, loay hoay trong vòng tái cấu trúc.
“Không gì mô tả rõ hơn về tình trạng hiện tại của Alibaba bằng lời cảnh tỉnh của Jack Ma tới nhân viên tròn một tháng trước, khi công ty bị đối thủ Pinduoduo vượt mặt. Lời kêu gọi của nhà sáng lập cho thấy tập đoàn công nghệ nổi tiếng Trung Quốc đang mất phương hướng ra sao”, FT bình luận.
Cuối tháng 11, khi giá trị thị trường của Pinduoduo bất ngờ vượt Alibaba, Jack Ma đã gây sốt trên mạng xã hội khi trả lời bình luận của nhân viên lúc nửa đêm. Ông vừa trấn an vừa kêu gọi mọi người quay lại với “sứ mệnh và tầm nhìn của Alibaba”. Cổ phiếu của tập đoàn đã giảm 75% so với mức đỉnh ba năm trước trong bối cảnh tinh thần nhân viên đi xuống và công ty có nhiều biến động.
FT dẫn lời các nhà phân tích và nguồn tin nội bộ từ Alibaba cho biết công ty đã thua trong cuộc chiến chống lại đối thủ cạnh tranh. Tập đoàn cũng chậm chân trước sự bùng nổ của AI, trong khi mảng thương mại điện tử của họ không đạt kỳ vọng ở thị trường phương Tây. Một số nhân viên nói sau khi Jack Ma lui về ở ẩn, công ty rơi vào cuộc tranh giành quyền lực nội bộ giữa cựu CEO Daniel Zhang Yong và CEO hiện tại Eddie Yongming Wu. Một dấu hiệu khác về sự rối ren tại Alibaba là nhóm nhân viên DingTalk, nền tảng truyền thông doanh nghiệp của công ty, bị đăng xuất khỏi mạng nội bộ mà không báo trước.
Các chuyên gia đánh giá sự hỗn loạn trong quá trình tái cơ cấu cũng khiến Alibaba rời xa các giá trị cốt lõi. Jack Ma không thể lèo lái con thuyền thương mại điện tử theo đúng định hướng của mình.
“Alibaba đã đánh mất hào quang của người chơi thống trị”, Duncan Clark, nhà sáng lập kiêm Chủ tịch công ty tư vấn BDA tại Bắc Kinh, nói.
Trong lời kêu gọi nhằm đưa Alibaba trở lại vị thế dẫn đầu, Jack Ma nói công ty cần thay đổi để chuẩn bị cho kỷ nguyên “thương mại điện tử AI”. Tuy nhiên cho đến nay, khái niệm này vẫn là thuật ngữ mơ hồ. Trong khi đó, Alibaba đang phải đối mặt hàng loạt vấn đề về mô hình hoạt động, định hướng công ty, bên cạnh sự cạnh tranh từ các đối thủ mới nổi.
Dù tuyên bố từ bỏ mọi vai trò tại tập đoàn, Jack Ma vẫn là “lãnh đạo tinh thần” của Alibaba. Tuy nhiên, quy định của cơ quan quản lý không cho phép ông can dự quá sâu vào hoạt động của tập đoàn. Trong cuộc họp với các giám đốc điều hành của Alibaba hồi tháng 5/2023, ông bày tỏ lo ngại tập đoàn có thể đi vào vết xe đổ của Nokia, kêu gọi công ty tập trung trở lại nền tảng thương mại điện tử Taobao và người tiêu dùng để tồn tại trong bối cảnh suy thoái kinh tế và cạnh tranh khốc liệt.
