Chuyển tới nội dung chính

Tối Ưu Phân Vùng Disk Chuẩn Cho Windows Server

Giới Thiệu​

Việc phân vùng ổ đĩa (disk partitioning) một cách chuẩn mực trên Windows Server không chỉ là một thao tác kỹ thuật cơ bản mà còn là yếu tố then chốt quyết định hiệu suất, độ ổn định, bảo mật và khả năng quản lý dữ liệu của hệ thống. Một kế hoạch phân vùng tốt sẽ giúp bạn dễ dàng sao lưu, phục hồi dữ liệu, nâng cấp hệ điều hành và tách biệt các loại dữ liệu khác nhau, giảm thiểu rủi ro mất mát dữ liệu và tối ưu hóa tài nguyên phần cứng.

Bài hướng dẫn này sẽ trang bị cho bạn kiến thức và các bước thực hiện để tạo ra một cấu trúc phân vùng disk hiệu quả, đáp ứng các tiêu chuẩn tốt nhất cho môi trường Windows Server.

📋 Thời gian: 20 phút | Độ khó: Trung bình

Yêu Cầu​

Để thực hiện theo hướng dẫn này, bạn cần đảm bảo các điều kiện sau:

  • Một máy chủ chạy hệ điều hành Windows Server (phiên bản 2012 R2, 2016, 2019 hoặc 2022).
  • Quyền truy cập với tư cách quản trị viên (Administrator) trên Windows Server.
  • Một hoặc nhiều ổ đĩa vật lý chưa được phân vùng hoặc có thể xóa dữ liệu để phân vùng lại.
  • ⚠️ Quan trọng: Đảm bảo tất cả dữ liệu quan trọng trên ổ đĩa đã được sao lưu đầy đủ trước khi tiến hành. Việc phân vùng hoặc định dạng lại ổ đĩa có thể làm mất toàn bộ dữ liệu.

Các Bước Thực Hiện​

Bước 1: Lập Kế Hoạch Phân Vùng​

Trước khi bắt đầu, việc lên kế hoạch là cực kỳ quan trọng. Một cấu trúc phân vùng hợp lý thường bao gồm các phần sau:

  • Ổ C: (System/OS): Dành cho hệ điều hành Windows Server, các tệp hệ thống, và các chương trình/dịch vụ cốt lõi. Nên có đủ không gian để hệ điều hành hoạt động mượt mà và có chỗ cho các bản cập nhật.
    • Kích thước đề xuất: Tối thiểu 100-150 GB, hoặc lớn hơn tùy thuộc vào số lượng ứng dụng cài đặt trên ổ C.
  • Ổ D: (Data/Applications): Dành riêng cho dữ liệu ứng dụng, cơ sở dữ liệu, tệp chia sẻ, và các ứng dụng không phải là thành phần cốt lõi của hệ điều hành. Việc tách biệt dữ liệu giúp dễ dàng sao lưu, phục hồi và quản lý.
    • Kích thước đề xuất: Tùy thuộc vào dung lượng dữ liệu và ứng dụng.
  • Ổ E: (Logs): Dành cho các tệp nhật ký (logs) của hệ điều hành, ứng dụng và dịch vụ. Việc tách biệt logs giúp tránh làm đầy ổ C và cải thiện hiệu suất đọc/ghi logs.
    • Kích thước đề xuất: 20-50 GB, tùy thuộc vào mức độ ghi log.
  • Ổ F: (Paging File / Temp): Dành cho tệp bộ nhớ ảo (Paging File hay swap file) và/hoặc các tệp tạm thời. Đặt Paging File trên một ổ đĩa riêng biệt (hoặc ít nhất là một phân vùng riêng) có thể cải thiện hiệu suất hệ thống.
    • Kích thước đề xuất: 1.5 đến 2 lần dung lượng RAM vật lý.

Kiểu phân vùng (Partition Style): MBR hay GPT?

  • MBR (Master Boot Record): Hỗ trợ ổ đĩa tối đa 2TB và tối đa 4 phân vùng chính. Phù hợp với các hệ thống cũ hoặc khi cần khả năng tương thích rộng.
  • GPT (GUID Partition Table): Hỗ trợ ổ đĩa dung lượng rất lớn (lên đến 18 Exabytes) và gần như không giới hạn số lượng phân vùng. Đây là tiêu chuẩn hiện đại và được khuyến nghị cho các máy chủ Windows Server mới.

💡 Mẹo: Luôn chọn GPT cho các máy chủ hiện đại, đặc biệt khi ổ đĩa có dung lượng lớn hơn 2TB.

Bước 2: Khởi Tạo Disk và Chọn Kiểu Phân Vùng​

Chúng ta sẽ sử dụng công cụ Diskpart qua Command Prompt để thực hiện các thao tác này.

  1. Mở Command Prompt với quyền Administrator.
  2. Gõ diskpart và nhấn Enter.
  3. Liệt kê tất cả các ổ đĩa vật lý hiện có để xác định ổ đĩa bạn muốn phân vùng.
# Liệt kê tất cả các ổ đĩa trên hệ thống
list disk

Bạn sẽ thấy danh sách các ổ đĩa với số hiệu (ví dụ: Disk 0, Disk 1). Xác định ổ đĩa bạn muốn làm việc. Cẩn thận để không chọn nhầm ổ đĩa chứa hệ điều hành hiện tại hoặc dữ liệu quan trọng.

  1. Chọn ổ đĩa bạn muốn phân vùng. Thay X bằng số hiệu của ổ đĩa.
# Chọn ổ đĩa số X
select disk X
  1. Xóa tất cả các phân vùng và dữ liệu hiện có trên ổ đĩa đã chọn (nếu có). ⚠️ Cảnh báo: Lệnh này sẽ xóa TOÀN BỘ dữ liệu trên ổ đĩa đã chọn.
# Xóa tất cả các phân vùng và dữ liệu trên ổ đĩa đã chọn
clean
  1. Chuyển đổi kiểu phân vùng sang GPT (khuyến nghị) hoặc MBR.
# Chuyển đổi ổ đĩa sang kiểu GPT (khuyến nghị cho các máy chủ hiện đại)
convert gpt

# Hoặc nếu bạn muốn sử dụng MBR (chỉ khi cần thiết)
# convert mbr

Bước 3: Tạo Các Phân Vùng Chính​

Bây giờ chúng ta sẽ tạo các phân vùng theo kế hoạch đã định.

  1. Tạo phân vùng cho Hệ điều hành (C:)
# Tạo phân vùng chính cho hệ điều hành, ví dụ 150GB
create partition primary size=153600 # 150GB * 1024MB/GB = 153600MB
format fs=ntfs quick label="System"
assign letter=C
active # Đánh dấu phân vùng là active (chỉ cần thiết cho MBR, nhưng không hại nếu dùng GPT)
  1. Tạo phân vùng cho Dữ liệu/Ứng dụng (D:)
# Tạo phân vùng chính cho dữ liệu/ứng dụng, ví dụ 500GB
create partition primary size=512000 # 500GB
format fs=ntfs quick label="Data"
assign letter=D
  1. Tạo phân vùng cho Logs (E:)
# Tạo phân vùng chính cho logs, ví dụ 30GB
create partition primary size=30720 # 30GB
format fs=ntfs quick label="Logs"
assign letter=E
  1. Tạo phân vùng cho Paging File (F:) Nếu bạn muốn dành riêng một phân vùng cho Paging File, hãy tạo nó. Nếu không, Paging File sẽ mặc định nằm trên ổ C hoặc bạn có thể cấu hình lại sau trong System Properties.
# Tạo phân vùng chính cho Paging File, ví dụ 32GB (nếu RAM 16GB, 2xRAM)
create partition primary size=32768 # 32GB
format fs=ntfs quick label="PageFile"
assign letter=F

💡 Mẹo: Nếu bạn có nhiều ổ đĩa vật lý, hãy xem xét đặt Paging File trên một ổ đĩa vật lý khác với ổ C để tối ưu hóa hiệu suất.

  1. Thoát khỏi diskpart.
# Thoát khỏi diskpart
exit

✅ Bạn đã hoàn tất việc phân vùng ổ đĩa. Bây giờ bạn có thể kiểm tra trong Disk Management (Nhấn Win + X -> Disk Management) để xác nhận các phân vùng đã được tạo đúng cách.

Bước 4: Cấu Hình Paging File (Tùy chọn)​

Nếu bạn đã tạo một phân vùng riêng cho Paging File (ví dụ: ổ F:), bạn nên cấu hình hệ thống để sử dụng nó.

  1. Nhấn Win + R, gõ sysdm.cpl và nhấn Enter.
  2. Chuyển đến tab Advanced, trong phần Performance, click Settings....
  3. Trong cửa sổ Performance Options, chuyển đến tab Advanced, trong phần Virtual memory, click Change....
  4. Bỏ chọn Automatically manage paging file size for all drives.
  5. Chọn ổ C:, chọn No paging file, sau đó click Set.
  6. Chọn ổ F: (hoặc ổ đĩa bạn đã tạo cho Paging File), chọn System managed size hoặc Custom size (đặt kích thước ban đầu và tối đa tương tự nhau để tránh phân mảnh), sau đó click Set.
  7. Click OK và khởi động lại máy chủ khi được yêu cầu.

Troubleshooting​

  • ⚠️ Lỗi: "The disk is not initialized":

    • Cách xử lý: Mở Disk Management, click chuột phải vào ổ đĩa bị lỗi và chọn Initialize Disk. Chọn kiểu phân vùng (GPT hoặc MBR) và click OK. Sau đó, bạn có thể tiếp tục tạo phân vùng.

  • ⚠️ Lỗi: "The disk is read-only":

    • Cách xử lý: Trong diskpart, sau khi select disk X, gõ lệnh sau để xóa thuộc tính chỉ đọc: 
      attributes disk clear readonly
      Sau đó thử lại các bước phân vùng.

  • ⚠️ Lỗi: "Cannot convert MBR to GPT (or vice versa) with existing partitions":

    • Cách xử lý: Lệnh convert gpt (hoặc convert mbr) chỉ hoạt động trên ổ đĩa không có phân vùng. Bạn cần phải chạy lệnh clean trước đó (nhớ sao lưu dữ liệu!). Nếu bạn không muốn mất dữ liệu, bạn sẽ cần sử dụng phần mềm của bên thứ ba hoặc di chuyển dữ liệu ra khỏi ổ đĩa trước khi chuyển đổi.

  • 💡 Mẹo: Phân vùng bị đầy:

    • Cách xử lý: Sử dụng Disk Management hoặc diskpart để mở rộng phân vùng nếu có không gian trống liền kề. Nếu không, bạn có thể cần thêm ổ đĩa mới và di chuyển dữ liệu. Luôn theo dõi dung lượng trống của các phân vùng để tránh tình trạng đầy ổ đĩa.

Kết Luận​

Việc phân vùng ổ đĩa chuẩn mực trên Windows Server là một bước cơ bản nhưng vô cùng quan trọng để đảm bảo hiệu suất, độ tin cậy và khả năng quản lý của hệ thống. Bằng cách tách biệt hệ điều hành, dữ liệu, logs và paging file thành các phân vùng riêng biệt, bạn không chỉ tối ưu hóa hiệu suất mà còn đơn giản hóa các quy trình bảo trì, sao lưu và phục hồi.

Best practices (Thực hành tốt nhất):

  • ✅ Luôn lập kế hoạch phân vùng cẩn thận trước khi thực hiện.
  • ✅ Sử dụng GPT cho các máy chủ hiện đại và ổ đĩa dung lượng lớn.
  • ✅ Tách biệt hệ điều hành, dữ liệu và logs vào các phân vùng riêng biệt.
  • ✅ Cân nhắc đặt Paging File trên một phân vùng hoặc ổ đĩa riêng để tối ưu hiệu suất.
  • ✅ Thường xuyên kiểm tra và giám sát dung lượng ổ đĩa để có biện pháp xử lý kịp thời.
  • ✅ Luôn sao lưu dữ liệu quan trọng trước mọi thao tác thay đổi cấu trúc ổ đĩa.

Với các bước hướng dẫn chi tiết và những lời khuyên hữu ích này, bạn giờ đây đã có thể tự tin triển khai một giải pháp phân vùng disk chuẩn mực cho Windows Server của mình.

Xem thêm: