Chuyển tới nội dung chính

Khắc Phục Lỗi Windows Server Không Khởi Động: Nguyên Nhân và Giải Pháp

Giới Thiệu​

Windows Server không thể khởi động là một trong những sự cố nghiêm trọng nhất mà các quản trị viên hệ thống có thể gặp phải. Khi server không boot được, toàn bộ dịch vụ và ứng dụng phụ thuộc vào nó sẽ ngừng hoạt động, gây ảnh hưởng lớn đến hoạt động kinh doanh. Bài viết này sẽ đi sâu vào các nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng này và cung cấp hướng dẫn từng bước chi tiết để bạn có thể chẩn đoán và khắc phục sự cố, đưa hệ thống trở lại trạng thái hoạt động bình thường.

📋 Thời gian: 30-60 phút | Độ khó: Trung bình

Yêu Cầu​

Để thực hiện các bước khắc phục sự cố dưới đây, bạn cần chuẩn bị một số điều kiện tiên quyết:

  • Quyền truy cập vật lý hoặc console: Bạn cần có quyền truy cập trực tiếp vào server (qua màn hình, bàn phím) hoặc thông qua các giao diện quản lý từ xa như iLO (HP), iDRAC (Dell), KVM over IP, hoặc console của máy ảo (vSphere console, Hyper-V console).
  • USB/DVD cài đặt Windows Server: Một phương tiện cài đặt (USB hoặc DVD) của cùng phiên bản Windows Server đang gặp sự cố. Đây là công cụ thiết yếu để truy cập môi trường phục hồi (Windows Recovery Environment - WinRE).
  • Kiến thức cơ bản về dòng lệnh (Command Prompt): Nhiều bước xử lý sẽ yêu cầu bạn nhập các lệnh trong Command Prompt.
  • Sao lưu dữ liệu gần nhất (nếu có): Nếu bạn có bản sao lưu hệ thống hoặc dữ liệu, đây sẽ là phương án cuối cùng để khôi phục nếu các phương pháp khác không thành công.

Các Bước Thực Hiện​

Khi Windows Server không khởi động, điều quan trọng là phải thực hiện các bước chẩn đoán và khắc phục một cách có hệ thống.

Bước 1: Kiểm tra phần cứng cơ bản​

Trước khi đi sâu vào phần mềm, hãy loại trừ các vấn đề phần cứng. ⚠️ Lưu ý: Luôn tắt server và rút nguồn trước khi kiểm tra các thành phần vật lý bên trong.

  • Nguồn điện: Đảm bảo server nhận đủ nguồn điện. Kiểm tra cáp nguồn, bộ nguồn (PSU) và đèn báo trạng thái.
  • Cáp kết nối: Kiểm tra tất cả các cáp bên trong và bên ngoài server, đặc biệt là cáp dữ liệu của ổ cứng (SATA/SAS) và cáp nguồn. Một cáp lỏng có thể ngăn ổ đĩa khởi động.
  • RAM: Lỗi RAM có thể gây ra các vấn đề khởi động ngẫu nhiên hoặc màn hình xanh. Nếu server có nhiều thanh RAM, hãy thử rút bớt và khởi động từng thanh một để xác định thanh nào bị lỗi.
  • Ổ cứng/RAID Controller: Đảm bảo ổ cứng được phát hiện trong BIOS/UEFI hoặc bởi bộ điều khiển RAID. Nếu bạn đang sử dụng cấu hình RAID, hãy kiểm tra trạng thái RAID array.
# Không có lệnh cụ thể cho bước kiểm tra vật lý này.
# Tuy nhiên, bạn có thể kiểm tra trạng thái RAID controller thông qua BIOS/UEFI
# hoặc công cụ quản lý RAID của nhà sản xuất.
# Ví dụ: Truy cập BIOS/UEFI, tìm mục "Storage" hoặc "RAID Configuration".

Bước 2: Khởi động vào môi trường phục hồi (Windows Recovery Environment - WinRE)​

Nếu phần cứng ổn định, bước tiếp theo là truy cập WinRE để sử dụng các công cụ chẩn đoán của Windows.

  1. Cắm USB/DVD cài đặt Windows Server vào server.
  2. Khởi động lại server và thiết lập BIOS/UEFI để boot từ USB/DVD đó.
  3. Khi màn hình cài đặt Windows xuất hiện, chọn ngôn ngữ và bố cục bàn phím, sau đó nhấp vào "Next".
  4. Ở màn hình tiếp theo, thay vì chọn "Install now", hãy chọn "Repair your computer" ở góc dưới bên trái.
  5. Chọn "Troubleshoot" -> "Advanced options". Từ đây, bạn sẽ có các lựa chọn phục hồi. 💡 Mẹo: Nếu server có thể boot vào màn hình đăng nhập nhưng không ổn định, bạn có thể thử khởi động vào Safe Mode (F8 hoặc Shift + Restart) trước khi vào WinRE.

Bước 3: Sửa chữa file khởi động (MBR/GPT và BCD)​

Một trong những nguyên nhân phổ biến nhất khiến server không boot được là do Master Boot Record (MBR), GUID Partition Table (GPT) hoặc Boot Configuration Data (BCD) bị hỏng.

  1. Trong "Advanced options", chọn "Command Prompt".
  2. Nhập các lệnh sau theo thứ tự:
# Sửa Master Boot Record (MBR) hoặc GPT
bootrec /fixmbr

# Ghi sector khởi động mới vào phân vùng hệ thống
# Điều này có thể giải quyết lỗi "BOOTMGR is missing"
bootrec /fixboot

# Quét tất cả các ổ đĩa để tìm cài đặt Windows và thêm chúng vào BCD
# Sau đó, bạn sẽ được hỏi để thêm cài đặt vào danh sách khởi động (nhập Y)
bootrec /rebuildbcd

# Đóng Command Prompt và khởi động lại server
exit

✅ Sau khi thực hiện các lệnh trên, hãy khởi động lại server để kiểm tra xem vấn đề đã được khắc phục chưa.

Bước 4: Kiểm tra và sửa lỗi hệ thống file​

Lỗi trên hệ thống file của ổ đĩa khởi động có thể ngăn Windows Server boot thành công. Bạn có thể sử dụng công cụ chkdsk để quét và sửa lỗi.

  1. Từ "Advanced options", chọn "Command Prompt".
  2. Trước tiên, bạn cần xác định ký tự ổ đĩa của phân vùng cài đặt Windows (thường là C: hoặc D: trong WinRE). Gõ diskpart, sau đó list volume để xem danh sách các phân vùng.
  3. Thoát diskpart bằng lệnh exit.
  4. Thực hiện lệnh chkdsk với các tùy chọn /f (sửa lỗi) và /r (tìm và phục hồi bad sectors). Thay X: bằng ký tự ổ đĩa của phân vùng Windows của bạn.
# Ví dụ, nếu phân vùng Windows là C:
chkdsk C: /f /r

# Lệnh này có thể mất khá nhiều thời gian tùy thuộc vào kích thước và tình trạng của ổ đĩa.
# Hãy kiên nhẫn chờ đợi quá trình hoàn tất.

⚠️ Cảnh báo: Nếu ổ đĩa có quá nhiều bad sectors, điều này có thể chỉ ra lỗi phần cứng nghiêm trọng của ổ đĩa.

Bước 5: Kiểm tra và khôi phục file hệ thống​

Các file hệ thống quan trọng bị hỏng hoặc thiếu cũng có thể gây ra lỗi khởi động.

  1. Từ "Advanced options", chọn "Command Prompt".
  2. Sử dụng System File Checker (SFC) để quét và sửa chữa các file hệ thống.
# Quét và sửa chữa các file hệ thống được bảo vệ
sfc /scannow

# Lệnh này sẽ quét tất cả các file hệ thống được bảo vệ và thay thế các file bị hỏng
# bằng các phiên bản chính xác.

Nếu sfc /scannow không hoạt động hoặc không thể sửa chữa, bạn có thể thử công cụ Deployment Image Servicing and Management (DISM), mặc dù việc sử dụng DISM trong WinRE có thể phức tạp hơn và thường yêu cầu nguồn cài đặt Windows.

# Ví dụ sử dụng DISM để kiểm tra tình trạng hệ thống
# Lưu ý: Cần xác định chính xác đường dẫn đến file install.wim/esd trên phương tiện cài đặt
# Dism /Image:C:\ /Cleanup-Image /CheckHealth
# Dism /Image:C:\ /Cleanup-Image /ScanHealth
# Dism /Image:C:\ /Cleanup-Image /RestoreHealth /Source:wim:D:\sources\install.wim:1 /LimitAccess
# (Thay D:\sources\install.wim bằng đường dẫn đến file cài đặt của bạn)

Đối với hầu hết các trường hợp không boot được, sfc /scannow thường là đủ nếu lỗi nằm ở các file hệ thống cơ bản.

Bước 6: Khôi phục từ điểm khôi phục hoặc bản sao lưu​

Nếu các bước trên không hiệu quả, bạn có thể thử khôi phục hệ thống về một điểm khôi phục trước đó (System Restore) hoặc từ một bản sao lưu toàn bộ hệ thống.

  1. T "Advanced options", chọn "System Restore".
  2. Làm theo hướng dẫn trên màn hình để chọn một điểm khôi phục trước khi sự cố xảy ra. 💡 Lưu ý: System Restore chỉ khôi phục các file hệ thống và cài đặt, không ảnh hưởng đến dữ liệu cá nhân của bạn.

Nếu bạn có một bản sao lưu toàn bộ hệ thống (ví dụ: bằng Windows Server Backup hoặc phần mềm của bên thứ ba), bạn có thể chọn "System Image Recovery" từ "Advanced options" để khôi phục server từ bản sao lưu đó.

Bước 7: Gỡ bỏ các cập nhật hoặc driver gần đây​

Đôi khi, các bản cập nhật Windows hoặc driver mới cài đặt có thể gây ra xung đột và ngăn server khởi động.

  1. Từ "Advanced options", chọn "Uninstall Updates" để gỡ bỏ các bản cập nhật chất lượng hoặc tính năng gần đây.
  2. Nếu bạn nghi ngờ driver là nguyên nhân, bạn có thể thử khởi động vào "Safe Mode" (thường có sẵn trong mục "Startup Settings" trong "Troubleshoot" -> "Advanced options") để gỡ cài đặt driver bị lỗi.

Nếu bạn cần gỡ cài đặt một gói cập nhật bằng dòng lệnh:

# Liệt kê các gói đã cài đặt trong hệ thống offline (C:\ là ổ đĩa cài đặt Windows)
dism /Image:C:\ /Get-Packages

# Gỡ cài đặt một gói cụ thể (thay thế "Package_for_KBXXXXXX" bằng tên gói bạn muốn gỡ)
# dism /Image:C:\ /Remove-Package /PackageName:Package_for_KBXXXXXX

Troubleshooting​

Dưới đây là một số lỗi thường gặp và cách xử lý nhanh:

  • Lỗi "BOOTMGR is missing" hoặc "Operating System not found":

    • Nguyên nhân: MBR, GPT hoặc BCD bị hỏng, hoặc ổ đĩa khởi động không được phát hiện.
    • Cách xử lý: Thực hiện lại Bước 3: Sửa chữa file khởi động. Đảm bảo ổ đĩa được phát hiện trong BIOS/UEFI.

  • Server khởi động lại liên tục hoặc màn hình xanh (BSOD) khi khởi động:

    • Nguyên nhân: Lỗi driver, cập nhật Windows gần đây, lỗi phần cứng (RAM, ổ cứng).
    • Cách xử lý: Ghi lại mã lỗi BSOD nếu có. Thử khởi động vào Safe Mode. Thực hiện Bước 7: Gỡ bỏ các cập nhật hoặc driver gần đây. Kiểm tra RAM và ổ cứng.

  • Không truy cập được WinRE từ USB/DVD:

    • Nguyên nhân: Cài đặt BIOS/UEFI không đúng (thứ tự boot), USB/DVD bị lỗi, hoặc file ISO bị hỏng.
    • Cách xử lý: Đảm bảo bạn đã đặt thiết bị boot ưu tiên là USB/DVD trong BIOS/UEFI. Thử tạo lại USB boot bằng công cụ khác hoặc sử dụng một USB/DVD khác.

  • Lỗi "A disk read error occurred":

    • Nguyên nhân: Lỗi vật lý trên ổ đĩa cứng.
    • Cách xử lý: Thực hiện Bước 4: Kiểm tra và sửa lỗi hệ thống file với chkdsk /f /r. Nếu lỗi vẫn tiếp diễn, ổ cứng có thể cần được thay thế.

Kết Luận​

Việc Windows Server không khởi động là một tình huống căng thẳng, nhưng bằng cách tiếp cận có hệ thống và tuân thủ các bước hướng dẫn trên, bạn có thể chẩn đoán và khắc phục hầu hết các sự cố phổ biến. Hãy nhớ rằng phòng bệnh hơn chữa bệnh:

  • Sao lưu định kỳ: Luôn có một kế hoạch sao lưu mạnh mẽ và kiểm tra tính toàn vẹn của các bản sao lưu.
  • Kiểm tra phần cứng: Thực hiện kiểm tra phần cứng định kỳ và theo dõi nhật ký sự kiện để phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn.
  • Cập nhật cẩn thận: Áp dụng các bản cập nhật Windows và driver trong môi trường thử nghiệm trước khi triển khai lên server sản xuất.

✅ Sau khi khắc phục sự cố, hãy kiểm tra kỹ lưỡng tất cả các dịch vụ và ứng dụng để đảm bảo chúng hoạt động bình thường. Đừng quên kiểm tra nhật ký sự kiện (Event Viewer) để tìm hiểu sâu hơn về nguyên nhân gốc rễ của sự cố.

Xem thêm: