Chuyển tới nội dung chính

Hiểu và Sử Dụng Performance Monitor (PerfMon) trên Windows

Giới Thiệu​

Performance Monitor (viết tắt là PerfMon) là một công cụ tích hợp mạnh mẽ trong hệ điều hành Windows, cho phép người dùng theo dõi và phân tích hiệu suất hệ thống một cách chi tiết. Nó cung cấp cái nhìn sâu sắc về cách các tài nguyên phần cứng và phần mềm của máy tính đang được sử dụng, giúp bạn xác định các nút thắt cổ chai, chẩn đoán sự cố và tối ưu hóa hiệu suất.

Với PerfMon, bạn có thể theo dõi hàng trăm bộ đếm (counters) khác nhau liên quan đến CPU, bộ nhớ, ổ đĩa, mạng, tiến trình và nhiều thành phần khác. Đây là công cụ không thể thiếu cho các quản trị viên hệ thống, nhà phát triển và người dùng nâng cao muốn hiểu rõ hơn về máy tính của mình.

📋 Thời gian: 20 phút | Độ khó: Trung bình

Yêu Cầu​

Để thực hiện theo hướng dẫn này, bạn chỉ cần:

  • Một máy tính chạy hệ điều hành Windows (phiên bản Windows 7 trở lên).
  • Quyền quản trị viên (Administrator) để truy cập đầy đủ các tính năng và cấu hình bộ thu thập dữ liệu.

Các Bước Thực Hiện​

Bước 1: Mở Performance Monitor​

Có nhiều cách để mở Performance Monitor:

  1. Sử dụng hộp thoại Run:

    • Nhấn Windows + R để mở hộp thoại Run.
    • Gõ perfmon và nhấn Enter.
    # Mở Performance Monitor qua hộp thoại Run
    perfmon

  2. Sử dụng Tìm kiếm Windows:

    • Nhấn phím Windows hoặc click vào biểu tượng Start.
    • Gõ Performance Monitor vào thanh tìm kiếm và chọn kết quả phù hợp.

  3. Qua Computer Management:

    • Click chuột phải vào nút Start, chọn Computer Management.
    • Trong cửa sổ Computer Management, điều hướng đến System Tools > Performance > Performance Monitor.

Bước 2: Hiểu Giao Diện Chính​

Khi PerfMon mở ra, bạn sẽ thấy một biểu đồ trống. Giao diện chính bao gồm:

  • Cửa sổ bên trái: Cây điều hướng với các mục như Monitoring Tools (công cụ theo dõi) và Data Collector Sets (bộ thu thập dữ liệu).
  • Cửa sổ bên phải: Khu vực hiển thị biểu đồ hoặc báo cáo dữ liệu.
  • Thanh công cụ: Chứa các nút để thêm/xóa bộ đếm, thay đổi chế độ xem, lưu dữ liệu, v.v.

Bước 3: Thêm và Cấu hình Bộ Đếm (Counters)​

Đây là bước quan trọng nhất để bắt đầu theo dõi hiệu suất.

  1. Thêm bộ đếm:

    • Trong cửa sổ PerfMon, chọn Performance Monitor dưới Monitoring Tools.
    • Click vào biểu tượng dấu cộng màu xanh lá cây (+) trên thanh công cụ, hoặc nhấn Ctrl + I.
    • Cửa sổ "Add Counters" sẽ xuất hiện.
    • Từ danh sách "Available counters", bạn có thể chọn các đối tượng hiệu suất (Performance Objects) như Processor, Memory, PhysicalDisk, Network Interface, v.v.
    • Mỗi đối tượng có nhiều bộ đếm con. Ví dụ:
      • Processor: % Processor Time, % User Time, % Privileged Time.
      • Memory: % Committed Bytes In Use, Available MBytes.
      • PhysicalDisk: % Disk Time, Avg. Disk Queue Length.
      • Network Interface: Bytes Total/sec.
    • Chọn bộ đếm bạn muốn theo dõi, sau đó click Add >>.
    • Bạn có thể chọn nhiều bộ đếm cùng lúc.
    • Click OK để xem dữ liệu trên biểu đồ.

    💡 Mẹo: Bắt đầu với các bộ đếm cơ bản như % Processor Time (tổng), Available MBytes (bộ nhớ), % Disk Time (tổng) và Bytes Total/sec (giao diện mạng chính) để có cái nhìn tổng quan.

  2. Cấu hình hiển thị:

    • Dưới biểu đồ, bạn sẽ thấy danh sách các bộ đếm đã thêm, mỗi bộ đếm có một màu sắc riêng.
    • Bạn có thể chọn một bộ đếm và điều chỉnh Scale (tỷ lệ) để làm cho đường biểu diễn dễ nhìn hơn trên biểu đồ.
    • Sử dụng các nút trên thanh công cụ để thay đổi chế độ xem (biểu đồ đường, biểu đồ cột, báo cáo).
    # Ví dụ: Sử dụng typeperf để liệt kê các bộ đếm và thu thập dữ liệu từ Command Prompt
    # Liệt kê tất cả các bộ đếm có sẵn trên hệ thống
    typeperf -q | more

    # Thu thập dữ liệu sử dụng CPU tổng thể mỗi giây trong 10 giây
    typeperf "\Processor(_Total)\% Processor Time" -si 1 -sc 10

Bước 4: Theo Dõi Dữ Liệu Thực Tế​

Khi các bộ đếm được thêm, biểu đồ sẽ bắt đầu hiển thị dữ liệu hiệu suất theo thời gian thực.

  • Mỗi đường trên biểu đồ đại diện cho một bộ đếm.

  • Bạn có thể tạm dừng (Pause) hoặc tiếp tục (Resume) việc thu thập dữ liệu bằng các nút trên thanh công cụ.

  • Di chuyển con trỏ chuột qua biểu đồ để xem giá trị cụ thể của từng bộ đếm tại một thời điểm nhất định.

    ✅ Thành công: Việc theo dõi dữ liệu thực tế giúp bạn nhanh chóng phát hiện các biến động bất thường hoặc sự tăng đột biến trong việc sử dụng tài nguyên.

Bước 5: Tạo Bộ Thu Thập Dữ Liệu (Data Collector Sets)​

Theo dõi thời gian thực rất hữu ích, nhưng để phân tích lâu dài hoặc chẩn đoán sự cố định kỳ, bạn cần lưu trữ dữ liệu. Data Collector Sets (DCS) cho phép bạn làm điều đó.

  1. Tạo Data Collector Set mới:

    • Trong cây điều hướng bên trái, mở rộng Data Collector Sets.
    • Click chuột phải vào User Defined, chọn New > Data Collector Set.
    • Đặt tên cho DCS của bạn (ví dụ: "MySystemMonitor").
    • Chọn Create manually (Advanced) và click Next.
    • Chọn Create Data logs và chọn Performance counter làm loại log. Click Next.
    • Click Add... để chọn các bộ đếm bạn muốn ghi vào log (tương tự như Bước 3).
    • Đặt Sample interval (thời gian lấy mẫu) theo ý muốn (ví dụ: 15 giây, 1 phút).
    • Click Next, chọn thư mục lưu trữ (mặc định là C:\PerfLogs).
    • Click Next, chọn Save and close hoặc Start this data collector set now và click Finish.

  2. Quản lý Data Collector Set:

    • DCS bạn vừa tạo sẽ xuất hiện dưới User Defined.
    • Click chuột phải vào DCS đó, bạn có thể Start (bắt đầu), Stop (dừng), Properties (thuộc tính) hoặc Delete (xóa) nó.
    • Trong Properties, bạn có thể cấu hình lịch trình chạy, giới hạn kích thước file log, định dạng file log (nhị phân, CSV, SQL), v.v.
    # Ví dụ: Sử dụng logman để tạo và quản lý Data Collector Set từ Command Prompt

    # Tạo file cấu hình bộ đếm (ví dụ: C:\PerfLogs\cpu_mem_counters.txt)
    # Nội dung của cpu_mem_counters.txt:
    # \Processor(_Total)\% Processor Time
    # \Memory\Available MBytes

    # Tạo một Data Collector Set tên "MyCustomLog" ghi dữ liệu vào C:\PerfLogs\MyCustomLog.blg
    # Lấy mẫu mỗi 5 giây, kích thước tối đa 100MB, định dạng nhị phân tròn
    logman create counter MyCustomLog -o "C:\PerfLogs\MyCustomLog.blg" -si 00:00:05 -v mmddhhmm -f bincirc -max 100 -cf "C:\PerfLogs\cpu_mem_counters.txt"

    # Bắt đầu thu thập dữ liệu
    logman start MyCustomLog

    # Dừng thu thập dữ liệu
    logman stop MyCustomLog

    # Xóa Data Collector Set
    logman delete MyCustomLog

Bước 6: Xem Lại Dữ Liệu Đã Thu Thập​

Sau khi DCS đã thu thập dữ liệu, bạn có thể xem lại chúng:

  1. Trong PerfMon, click chuột phải vào Performance Monitor dưới Monitoring Tools.
  2. Chọn Properties.
  3. Trong tab Source, chọn Log files và click Add... ể duyệt đến file .blg hoặc .csv mà DCS đã tạo.
  4. Click OK. Biểu đồ sẽ hiển thị dữ liệu từ file log.
  5. Bạn có thể sử dụng các nút điều khiển thời gian trên thanh công cụ để di chuyển qua dữ liệu đã ghi.

Troubleshooting​

⚠️ Lỗi thường gặp và cách xử lý:

  • Không thấy dữ liệu trên biểu đồ hoặc biểu đồ trống:

    • Kiểm tra xem bạn đã thêm bộ đếm chưa (Bước 3).
    • Đảm bảo Performance Monitor đang chạy (không bị tạm dừng).
    • Nếu đang xem file log, đảm bảo file log có dữ liệu và đã được chọn đúng trong Properties > Source.
    • Khởi động lại dịch vụ Performance Logs & Alerts (trong Services.msc) nếu cần.

  • Một số bộ đếm không khả dụng hoặc bị lỗi:

    • Điều này có thể xảy ra nếu file cấu hình bộ đếm bị hỏng. Mở Command Prompt với quyền quản trị viên và chạy: 
      # Khôi phục các bộ đếm hiệu suất
      lodctr /r
    • Nếu vẫn không được, thử khởi động lại máy tính.

  • File log quá lớn và chiếm nhiều dung lượng ổ đĩa:

    • Khi tạo Data Collector Set (Bước 5), trong Properties của DCS, vào tab Log File > Maximum size. Đặt giới hạn kích thước file hoặc chọn Circular để ghi đè dữ liệu cũ khi đạt đến giới hạn.
    • Giảm Sample interval (thời gian lấy mẫu) để thu thập ít dữ liệu hơn.
    • Chỉ chọn những bộ đếm thực sự cần thiết.

  • Không có quyền tạo Data Collector Set:

    • Đảm bảo bạn đang chạy PerfMon với quyền quản trị viên. Click chuột phải vào biểu tượng PerfMon và chọn Run as administrator.

Kết Luận​

Performance Monitor là một công cụ chẩn đoán và phân tích hiệu suất cực kỳ mạnh mẽ, nhưng thường bị bỏ qua trên Windows. Bằng cách hiểu và sử dụng PerfMon một cách hiệu quả, bạn có thể:

  • Xác định nguyên nhân gốc rễ của tình trạng máy tính chậm.
  • Theo dõi sự thay đổi hiệu suất theo thời gian.
  • Đánh giá tác động của các thay đổi cấu hình hoặc phần mềm mới.
  • Lập kế hoạch nâng cấp phần cứng dựa trên dữ liệu thực tế.

💡 Best practices:

  • Bắt đầu đơn giản: Đừng cố gắng theo dõi quá nhiều bộ đếm cùng lúc. Tập trung vào CPU, Memory, Disk, và Network trước.
  • S dụng Data Collector Sets: Để theo dõi dài hạn và phân tích chuyên sâu, luôn sử dụng DCS thay vì chỉ theo dõi thời gian thực.
  • Ghi lại baseline: Thu thập dữ liệu hiệu suất khi hệ thống hoạt động bình thường để có một "baseline" (mức cơ bản) để so sánh khi có vấn đề xảy ra.
  • Hiểu các ngưỡng: Tìm hiểu các giá trị ngưỡng điển hình cho từng bộ đếm (ví dụ: CPU liên tục trên 80% là dấu hiệu của vấn đề).

Việc làm chủ PerfMon sẽ giúp bạn có cái nhìn sâu sắc hơn về "sức khỏe" của hệ thống Windows và trở thành một người dùng hoặc quản trị viên hiệu quả hơn.

Xem thêm: